Preek 25 Augustus 2013

Wel en weë van Jona

Jona1: 1-3

Ons begin vandag met ‘n 4 weke reeks oor die wel en weë van Jona. Eers net so ietsie oor Jona. Die boek Jona bestaan uit 4 hoofstukke – of meer presies, 48 verse, 1328 woorde. Kort boek - mens kan dit waarskynlik in 15 minute deurlees.

Maar wie was Jona? Jona was ‘n Jood. Hy was ‘n gewilde profeet en prediker in die tyd van die baie suksesvolle en magtige koning Jerobeam II.

Maar as ons oor die boek Jona praat dan is daar mos ‘n groot walvis in die kamer. So kom ek sê gou eers iets daaroor voordat ons aangaan. Sommige mense sê ons moet die storie van die walvis letterlik verstaan. Die walvis het letterlik vir Jona ingesluk en uitgespoeg. Ander mense sê weer, nee, dis ‘n metafoor, dit het nie regtig gebeur nie. So as iemand vir my kom vra, is die storie van die walvis nou letterlik of is dit metafories, dan is my antwoord altyd die selfde – ja. Ek gee nie regtig om hoe jy dit verstaan nie, want dit gaan oor die boodskap, nie oor of die walvis. Mens kan so vasgevang raak deur die walvis, dat jy die boodskap mis. As jy by die boodskap uitkom deur dit letterlik te verstaan is dit great, as jy daarby uitkom deur dit metafories te verstaan, dan is dit great. So kom vergeet nou eers van die walvis en ons prober by die wonderlik boodskap van Jona uitkom.

Kom ons bid saam voordat ons vanoggend se teks lees.

Jona was ‘n profeet. Hy het baie  rustig aangegaan met sy lewe. Dit het goed gegaan met hom. Skielik praat God met Hom en gee vir hom ‘n opdrag om na Nineve toe te gaan.

Om te verstaan hoe erg hierdie opdrag vir Jona was, moet ons verstaan wie Nineve was.

Nineve was die hoofstad van die Assiriese koninkryk. Hulle was op daardie stadium die grootste vyande van die Israeliete. Hulle het die Israeliete aangeval, stede verwoes, mense doodgemaak en die mense onderdruk met onder andere erge belastings.

Ninevi  was ook ‘n goddelose stad waar die ergste goed gebeur het. Die godin van die stad was Istar en in haar naam het daar goed gebeur soos kinderoffers, prostitusie, misdaad en geweld. Vyande van die stad en die koning is ook wreed gemartel, een van die gebruike was bv om hulle koppe af te kap en torings daarmee te bou –as ‘n afskrikmiddel. Die stad was sleg, sondig, goddeloos.

So, vir Jona, as ‘n Jood, om na die stad toe te gaan was ondenkbaar. Om vir hulle te gaan preek en hulle op te roep tot bekering sou ‘n doodsvonnis wees vir Jona. Hy wil nie gaan nie. Ek dink ook nie hy wou hulle oproep tot bekering nie – hulle verdien tog God se straf vir al die goddelose goed wat hulle aangevang het. Hulle verdien nie God se genade nie.

Ek dink nie mens kan vir Jona kwalik neem dat hy nie na Nineve toe wou gaan nie. Ek dink nie ons kan hom kwalik neem dat hy eerder ‘n kaartjie koop Tarsis toe nie. Tarsis was baie ver van Ninevi af. Nineve is in vandag se Irak. Tarsis was ‘n hawestad in Spanje, langs die meditereense see. Jona wil so ver as moontlik wegkom.

Tarsis was die teenoorgestelde van Nineve. Dis ‘n mooi en rustige stad. ‘n Plek waarheen jy sal gaan op te gaan vakansie hou.

As ek dit kan vergelyk met plekke wat vir ons bekend is. Om Nineve toe te gaan is soos om na Manenberg toe te gaan, hier anderkant op die Kaapse vlakte. Daar waar die skole verlede week moes sluit omdat die bendes mekaar skiet en mense se lewens elke dag in gevaar is. Tarsis is soos Bloubergstrand of Paternoster aan die weskus. Dis mooi, dis rustig, ‘n plek waar jy wil vakansie hou.

Dis verstaanbaar dat Jona eerder in Tarsis as in Nineve wou wees. Tarsis is nice, dis maklik. Nineve is donker, gevaarlik en goddeloos.

Die enigste probleem is – God roep nie vir Jona om in Tarsis ‘n verskil maak nie. God wil in die donker, goddelose Nineve ‘n verskil maak. God wil nie vir Jona in Tarsis gebruik nie, Hy wil vir Jona in Nineve gebruik. God is nie net in die perfekte, nice, maklike plekke nie – God is veral in die donker, goddelose plekke. Die plekke waar ons nie wil wees nie, dis waar Hy ‘n verskil wil maak.

Ons is maar net soos Jona. Ons hou nie daarvan om na Nineve toe te gaan nie. Ons verkies om eerder in Tarsis te wees. Ons wil wegvlug van God en dit wat Hy van ons vra.

Maar ons vergeet wat staan in Ps 139:

“Waarheen sou ek gaan om u Gees te ontvlug? Waarheen sou ek vlug om aan u teenwoordigheid te ontkom? Klim ek op na die hemel, is U daar, gaan lê ek in die doderyk, is U ook daar. Vlieg ek na die ooste, of gaan woon ek in die verre weste, ook daar lei u hand my, hou u regterhand my vas. Ek sou die duisternis kon vra om my weg te steek, of die lig rondom my om in nag te verander, maar vir U is selfs die duisternis nie donker nie en die nag so lig soos die dag, duisternis so goed soos lig.”

Ons kan nie van God en van sy opdragte ontsnap nie. Hy is oral en Hy ken ons te goed. En Hy wil ons gebruik.

Baie keer is die kerk mos vir ons soos Tarsis. Dis ‘n veilige plek waarheen ons kom om God se teenwoordigheid te beleef. Dit vra nie veel van ons nie. Ons kom hiernatoe om vir ‘n kort tydjie te ontsnap van die deurmekaar wêreld waarin ons leef. Dis veilig. Maar die kerk was nog nooit veronderstel om ‘n veilige plek te wees waarheen ons moet kom om te ontsnap nie. Dis die plek waar ons voorberei word om in die alledaagse wêreld te gaan leef. Die kerk rus ons toe om na ons eie Nineve toe te gaan.

Nineve is oral om ons. Dit het name en gesigte en omstandighede oral waar ons elke dag kom. En God stuur ons soontoe.

Dalk is Nineve jou eie huis – waar dinge met jou partner, jou kinders, jou familie nie lekker is nie. Dalk is dit jou huishulp of jou tuinwerker.

Dalk is Nineve die buurt waarin jy woon. Die huis in jou straat waar siekte, mishandeling of swaarkry is. Die hawelose mens wat elke week in jou drom grawe of die mense wat in hulle kar of in iemand anders se garage slaap.

Dalk is Nineve jou werk waar dinge nie eerlik gedoen word nie of waar mense uitgebuit word.

Dalk is Nineve jou beste vriend of ‘n kennis of kollega wat aan iets verslaaf is.

Ninevi is oral hier rondom ons.

Die vraag is: wat gaan jy doen met God se opdrag om by Nineve betrokke te raak? Gaan ons soos Jona verskonings uitdink en na die lekker, veilige Tarsis toe vlug of gaan ons bereid wees om te gaan na die plekke waar God regtig ‘n verskil wil maak?

Gaan ons gehoorsaam wees aan God se opdragte wanneer hy ons die strate instuur. Na die donker plekke toe. Na die rykes, die belangrikes en die magtiges toe. Maar ook na die armes en die krotbuurte hier rondom ons. Ons gemeente bestaan nie net uit Greylaan nr 41 nie – ons gemeente bestaan uit die hele Table View en almal wat hier woon. En dis waar God ‘n verskil wil maak. Dis waar Hy ons wil gebruik.

Preek 18 Augustus 2013

Matteus 9: 9-13 (Nagmaal)

Die evangelie volgens Tony Soprano

James Gandolfini, is ‘n bekende akteur wat onlangs oorlede is. Hy was saam met sy seun met vakansie in Italië, waar hy dood is aan ‘n massiewe hartaanval. Hy was veral bekend vir die rol van Tony Soprano in die TV reeks, The Sopranos. Die reeks het gegaan oor die Mafia, met Tony Soprano wat die leier was van die Mafia familie.

The Sopranos was een van my gunsteling programme op die TV. Hoop nie dis vir julle vreemd om dit te hoor van ‘n NG Kerk dominee nie. Ek dink dis een van die beste reeks wat daar nog was.

Ek dink die rede hoekom die reeks so gewild was, (hoekom ek dit geniet het) was omdat mense met Tony Soprano kon identifiseer. Ons het elke week gekyk, want Tony Soprano het iets van ons almal gereflekteer. Hoekom sê ek dit? Want sover ek weet het niemand van ons nog ooit aan die Mafia behoort of mense doodgemaak nie.

Ek sê dit, want soos Tony het ons almal al dinge gedoen waaroor ons spyt was. Dinge waarop ons nie trots is nie. Dinge wat ons hoop niemand sal van uitvind nie.

Almal van ons is goeie mense, maar ons het ook almal ‘n donkerder kant wat ons gewoonlik goed kan wegsteek(al is dit net iets soos ‘n kwaai humeur). Soms kom dit uit, maar die meeste van die tyd kry ons dit reg om dit weg te steek. Net soos Tony.

Kom ek vertel julle bietjie van Tony se goeie en donker kante.

Hy was die Mafia baas met baie mag oor mense, maar hy het ook weekliks ‘n sielkundige gaan sien om hom te help deel met sy issues en met depressie.

Elke nou en dan het hy ‘n moord gepleeg of laat pleeg of hy het ouens aangerand, maar hy was ook die eerste ou wat gehelp het wanneer sy familie of vriende hom nodig gehad het.

Al het hy gereeld sy vrou verneuk, was dit ook duidelik dat hy baie lief was vir haar en hy sou enige iets vir haar doen.

Hy was baie lief vir sy kinders, al het hy hulle soms met die plathand bygekom en op hulle gevloek. Daar was een toneel waar Tony se seun, A.J., vir hom kom sê het dat hy dink God is dood en daarom gaan hy nie meer sondagskool toe gaan of in die Katolieke kerk bevestig gaan word nie. Tony se reaksie was: “even if God is dead, you go to Catholic school…your mother wants it.”

Dis hoe Tony was – hy mors sy eie lewe op, maar hy wil sorg dat sy kinders nie hulle lewens opmors nie. Hy leef daai spreekwoord: Doen wat ek sê, nie wat ek doen nie.

Tony Soprano was vol kontradiksies. Hy is hierdie nice ou, maar hy het ook ‘n donker kant. Dis juis hoekom ons van hom gehou het. Hy laat ons beter voel oor die kontradiksies in ons eie lewens. In vergelyking met hom is ons baie goeie mense.

Die Bybel is ook vol voorbeelde van sulke mense. Dink aan Noag wat teveel gedrink het. Lot wat sy dogters aanbied vir vreemde mans. Moses wat die Egiptenaar vermoor. Jakob wat sy broer en pa en ander bedrieg het. Simson wat nie die vrouens kon uitlos nie. Dawid wat egbreuk pleeg met Bathseba en dan haar man laat vermoor. Paulus wat Christene vervolg en uitgemoor het. Petrus wat vir Jesus verloën het. So kan mens aangaan.

Tog ten spyte van hulle foute en die dinge wat hulle gedoen het – was hulle geloofshelde deur wie God groot dinge gedoen het.

Jesus self stel vir ons die voorbeeld as dit kom by mense wat vol foute is. In Matteus 9 lees ons…(The Message vertaling)

Passing along, Jesus saw a man at his work collecting taxes. His name was Matthew. Jesus said, “Come along with me.” Matthew stood up and followed him.

Later when Jesus was eating supper at Matthew’s house with his close followers, a lot of disreputable characters came and joined them. When the Pharisees saw him keeping this kind of company, they had a fit, and lit into Jesus’ followers. “What kind of example is this from your Teacher, acting cozy with crooks and riffraff?”

Jesus, overhearing, shot back, “Who needs a doctor: the healthy or the sick? Go figure out what this Scripture means: ‘I’m after mercy, not religion.’ I’m here to invite outsiders, not coddle insiders.”

Jesus gee nie vir Matteus ‘n klomp voorwaardes waaraan hy eers moet voldoen nie, hy nooi hom net uit. Jesus was ook gemaklik met die sondaars en die tollenaars en hulle was gemaklik by Hom. Hy gaan eet saam met hulle, Hy oordeel hulle nie.

En later,  toe Hy die nagmaal ingestel het, het hy nie vir Petrus en Judas oorgeslaan nie. Hy het geweet hulle gaan hom verraai en verloën, maar hy het nog steeds vir hulle die nagmaal bedien.

Die nagmaal is die teken, die herinnering dat Jesus vir alle mense gesterf het. Vir Tony Soprano met al sy kontradiksies. Vir die ouens in die Bybel met al hulle foute.  Vir my met al my kontradiksies en foute. Vir elkeen van julle met al jou kontradiksies en foute.

Ek wil afsluit met ‘n aanhaling. Twee Sondae terug het Jaco Strydom hier by ons gepreek. Hy is die leier van Echo bediening in Pretoria. Hulle werk veral met mense in nood. Voor hulle kerkgebou en op hulle website, het hulle die volgende kennisgewing.

Dwelmverslaafdes, misdadigers, alkoholiste, daggarokers, ateïste, prostitute, prokureurs,

morsjorse, gomsnuifers, Blou Bul ondersteuners, vandaliste, boemelaars, kriminele, rokers,

studente, boeremusiekliefhebbers, gays, freedom fighters, speed cops, swartmense,

pastore, geldgieriges, onnies, kwaadpraters, tronkvoëls, egbrekers, witmense, gomtorre,

geheelonthouers, bruinmense, boelies, dominees, rowers, boere, losbandiges, stadsjapies, tieners, apartheidshelde, nerds, wash-outs, sataniste, hoofdogters, ou tannies, kommuniste,

kunstenaars, materialiste, wewenaars, leuenaars, metal heads, orreliste, skinderbekke,

kerkmense, kerkloses, gewone mense, sondaars...

WELKOM!

Dalk is jy vanoggend deel van hierdie lysie – dan wil ek jou spesiaal uitnooi na hierdie nagmaalstafel – jy is welkom. Hierdie tafel bevestig dat God se liefde en genade vir jou genoeg is.

Preek 11 Augustus 2013

Hebreërs 11: 1-3, 8-16

Maak jou oë toe. Verbeel jou die volgende situasie. Jy en jou gesin hou vakansie in ‘n woonstel op die vierde verdieping.  Skielik breek daar ‘n brand in die gebou uit. Julle is vasgekeer op die balkon. Agter julle is daar net vlamme en rook. Onder op die grond is daar ‘n skare mense besig om te versamel. Hulle begin matrasse op die grond pak en  skree “spring”.

Dink bietjie. Sal jy jou kinders laat spring? Sal jy spring?

Wat jy doen in sulke omstandighede sê iets van jou geloof en van jou vermoë om ander mense te vertrou.

Ons teksgedeelte van vandag wil ons help om geloof so te verstaan.

Lees die teks

Helde – ons almal het helde. Dis mense na wie ons opkyk. Mense wat vir ons ‘n voorbeeld is en wat ons inspireer. Ons gaan dalk nie noodwendig saamstem oor hoekom iemand ‘n held is nie, maar helde bly belangrik in ons lewens. 

My held is…Desmond Tutu – oor sy integriteit, sy eerlikheid, sy sterk geloof, omdat hy so lekker stir en mense kwaad maak en laat dink.

Neem gou ‘n oomblik – dink aan iemand wat jy sal beskou as ‘n held?

Fred Smith het in ‘n boek geskryf:

We cannot live fully without heroes, for they are the stars to guide us upward. They are the peaks on our human mountains. Not only do they personify what we can be, but they also urge us to be. Heroes are who we can become if we diligently pursue our ideas in the furnace of our opportunities. Heroes are those who have changed history for the better. They are not always the men and women of highest potential, but those who have exploited their potential in society's behalf. Their deeds are done not for the honor but for the duty.

Die helde wat ons kies sê iets van dit wat ons glo en van ons ideale en die waardes waarvolgens ons leef. Ons kies helde omdat ons aanklank vind by dit waarvoor hulle staan of dit waaraan hulle glo en dit sê dan iets van onsself ook.

As ek vir julle sou sê, Robert Mugabe of Lance Armstrong is my held. Wat gaan julle van my dink? Waarskynlik nie baie nie. Hulle is nie goeie voorbeelde nie.

Maar as ek sê Desmond Tutu of Moeder Teresa is my helde – dan gaan julle beter van my dink. Die helde wat ons kies sê iets van myself, die waardes wat vir my belangrik is en dit waaraan ek glo.

Ek was onlangs in ‘n gesprek waar iemand vertel het dat een of ander organisasie in Amerika vir 2000 graad 8 kinders gevra wie hulle helde is. Die meeste van hulle het een of ander sport of TV of fliek ster genoem. ‘n Celebrity.

Onder die kinders was daar geen staatsman of vrou, skrywers, skilders, musikante, argitekte, doktors, ruimtevaarders of godsdiens mense nie. Die gevolgtrekking hiervan is dat die helde van ons samelewing mense is wat dit gemaak het, maar hulle is nie mense wat noodwendig iets groots gedoen het om bekend te raak nie.

Dis mos maar hoe die wêreld verander het. Vroeër jare was die helde van die samelewing mense wat iets ontdek of uitgevind het.  Mense wat iets van hulleself gegee het sodat ander kon lewe of die lewe meer kon geniet.  

Vandag se helde is ‘celebrities”. Mense wat bekend geraak het sonder dat hulle veel gedoen het of daarvoor gewerk het. En gereeld lees ons van een of ander skandaal wat hulle ontmasker.

     

Ons het meer helde soos Abraham nodig.  In ons teks word ons voorgestel aan Abraham, maar sy storie kry ons al in Genesis 12. Abraham is iemand wat vir God getrou gevolg het, selfs al het hy nie geweet wat voorlê nie. Hy is iemand wat betekenis gevind het in geloof en die roeping wat God vir hom gehad het. Daarom dat hy as een van die geloofshelde voorgehou word.

Abraham het ‘n goeie lewe gehad. Met ‘n familie en eiendom. Eendag ontmoet hy vir God en sy lewe sou nooit weer dieselfde wees nie. God roep hom na ‘n vreemde land toe en belowe vir hom die seun wat hy graag wou gehad het. Sonder aarseling sê hy ja, hy sal dit doen. Maar dit was nie maklik nie. Sy toekoms is onseker in ‘n vreemde land met vyande wat hom wou vernietig. En toe hy uiteindelik op ‘n hoë ouderdom ‘n seun kry, toe vra God vir hom om sy seun op te gee. Deur dit alles het Abraham se geloof nooit gewankel nie. Daarom noem die Hebreers skrywer hom ‘n geloofsheld. Iemand na wie ons kan opkyk en wie se voorbeeld ons kan volg.   

Abraham het verstaan dat geloof is om seker te wees van die dinge wat ons hoop, om oortuig te wees van die dinge wat ons nie sien nie.

Geloof is om te glo wat jy nie kan sien nie, en om dan te sien wat jy nie kan glo nie – Maarten Luther.

Dis wat ons by Abraham sien.

Geloof is die vermoë om beter te kan sien as wat ander mense kan sien. Dis om met geloofsoë na die wêreld te kan kyk. Geloof maak dat jy vir God kan sien – nie net in die goeie tye van die lewe nie, maar ook in die slegte tye. Veral in die slegte tye. Dis om met God se perspektief na die wêreld te kyk, omdat jy weet Hy sal alles ten goede laat uitwerk.

Hierdie tipe geloof het ‘n paar gevolge:

Dit maak jou wêreld groter. Sonder geloof sien mens mos net raak wat hier rondom jou is. Mens sien net die probleme en die onmoontlike raak. Geloof maak die wêreld vir jou oop en jy sien nuwe moontlikhede, want jy weet God is groter.

Dit laat jou leef met ‘n toekomsverwagting. Johannes Calvyn het gesê mens moet elke dag die heerlike toekoms van God bedink en jouself daaraan herinner. Mense kyk mos net vas in hoe die lewe hier en nou is. En dit maak hulle negatief. God gee vir ons ‘n nuwe toekoms, ‘n positiewe, hoopvolle toekoms. En dit gee vir ons weer moed om die dinge van hierdie lewe te kan hanteer.

Dit moedig jou aan om voluit te lewe. Mens raak maklik moedeloos en leef net vir hulleself en om te oorleef. Mens verval so maklik in ‘n groef. Geloof moedig ons aan om voluit te leef al is jou omstandighede nie altyd so lekker nie.  Want ons weet God kom sy beloftes na en het iets beters in gedagte.

Al hierdie goed sien ons by Abraham. In geloof het hy vir God ernstig geneem en Hom vertrou en dit het sy wêreld groter gemaak, dit het vir hom ‘n toekomsverwagting gegee en gemaak dat hy voluit gelewe het. En as dit nie daarvoor was nie, dan was ons waarskynlik nie vandag hier nie.

Ons almal het helde – mense soos wie ons graag sal wil wees. Mense soos Abraham wat geleef het met ‘n diep geloof in God wat groot dinge deur hom gedoen het. ‘n Geloof in God wat hom deur die goeie en slegte tye laat kom het. Hy is die voorbeeld wat ons kan navolg.   

Om ‘n held te wees het mens nie nodig om aandag te trek nie of om jou naam in die koerante te sien nie. Jy’t nie nodig om ‘n klomp geld of mag te hê nie. Jy het net nodig om geloof te hê en dit uit te leef. 

Luister na lied wat verduidelik hoe geloof werk. Pam Thum: Life is hard